- 800px-First second third worlds map svg.png|thumb|300px|right]]
De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren 50 om een derde groep landen mee aan te duiden die niet behoorden tot de twee heersende machtsblokken van dat moment, het NAVO-bondgenootschap en het Warschaupact. Veel van deze "derdewereldlanden" waren lid van de Organisatie van Niet-gebonden Landen. Leidende landen binnen deze beweging waren Joegoslavië, India, Egypte en Indonesië. Overigens wilde niet-gebondenheid niet zeggen dat deze landen geen partij kozen. Vele lieten hun voorkeur merken voor de Verenigde Staten of de Sovjet-Unie, maar maakten geen deel uit van een militaire alliantie met een van deze supermachten.
Na de invoering en het veelvuldige gebruik van de term Derde wereld leek het min of meer logisch om de twee machtsblokken aan te duiden met Eerste wereld en Tweede wereld maar deze laatste twee termen zijn nooit zo gebruikelijk geworden als de Derde wereld. Tegenwoordig wordt de term Derde wereld niet meer gebruikt voor de niet-gebonden landen (de Koude Oorlog is immers afgelopen) maar enkel nog voor de ontwikkelingslanden. De term Vierde wereld wordt gebruikt voor het armste deel van de Derde wereld, maar ook voor het arme deel van de bevolking van een 'rijk' land, gezinnen die al jarenlang in een vicieuze cirkel van armoede hebben geleefd en nog leven.